Met de decentralisaties in het sociaal domein verschoven veel taken naar de gemeenten. Gemeenten kregen hiermee de verantwoordelijkheid om kwetsbare personen in hun wijken in beeld te hebben, met hen in gesprek te gaan en hierop vanuit het perspectief van de bewoner een aanbod te leveren. Dit geldt voor iedere burger die valt onder de Wmo-, de jeugd- en de participatiewet. Sinds 1 januari 2020 is daar de nieuwe Wet verplichte ggz (Wvggz) bij gekomen.
Gemeenten richten zich in hun beleid rondom kwetsbare en verwarde personen vaak op de leefbaarheid in wijken en dorpen. Enerzijds op het gebied van overlast en veiligheid, anderzijds op zorg en welzijn. B&A heeft op deze leefbaarheidselementen in het sociaal domein ruime ervaring met projecten voor gemeenten en betrokken partijen in zorg en welzijn. Zowel met projecten in onderzoek en advies, als in de directe uitvoering.
Wat zien wij nu gebeuren? Waar moeten gemeenten op letten, waar is bij te sturen?
In onze praktijk zien wij dat gemeenten voornamelijk ketengericht en niet netwerkgericht werken. De aansturing van de keten is vanuit de gemeenten vaak resultaatgericht, waarbij voor een stukje in de keten per verrichting wordt afgerekend. De totale opgave is niet in een hand, maar versnipperd belegd. Waardoor er geen sturing in zijn totaliteit van de opgave is. Dit werkt in de hand dat alleen maar ‘stukgoederen’ geleverd worden. Met als gevolg dat kwaliteit en efficiëntie niet worden gestimuleerd, maar er meer en meer wordt ingeleverd op de kwaliteit van de uitvoering. Dit wordt ook nog eens versterkt doordat veel gemeenten (met financieel gedreven redenen) vragen om meer te doen voor minder geld. Dit leidt tot optimalisatie per stukje en niet voor het geheel.
Organisaties worden gestuurd op de deelaspecten in de keten die zij uitvoeren, er wordt niet gestuurd op wat de cliënt nu werkelijk nodig heeft. Dit heeft het voor veel uitvoerders onmogelijk gemaakt om maatwerkoplossingen aan te bieden. De casussen die het echt nodig hebben worden preventief niet bereikt, en komen pas wanneer de problematiek is geëscaleerd in beeld. We zien daarom in de praktijk dat er nog veel worstelingen zijn om het brede leefbaarheidsvraagstuk goed neer te zetten en uit te voeren.
Wat wel werkt, is een geïntegreerde aanpak op de verschillende milieus rond de inwoner, kind of gezin. Deze milieus zijn thuis, op straat, op school/ werk en online. Het werkt als professionals en informele hulpverleners elkaar makkelijk weten te vinden en samen vanuit het perspectief van de bewoners de opgave (of het traject) bepalen. Dit noemen wij ‘netwerksamenwerking op buurt- of wijkniveau’, dit netwerk heeft gezamenlijk de kwetsbaren in beeld, en acteert daarop in samenhang.
We zien dat deze netwerken niet zo maar automatisch als netwerk functioneren. De gemeente dient daarom de regie te nemen in deze netwerken, zodat:
de kwetsbaren in beeld komen en blijven,
de gezamenlijke opgave wordt gedefinieerd,
de casussen worden besproken,
er gezamenlijk wordt geacteerd, en
dat er wordt geleerd van wat er is uitgevoerd.
Heeft u een vraag over leefbaarheidsproblemen in uw stad, over de aanpak en ondersteuning van kwetsbare personen of over de genoemde ‘netwerksamenwerking’?
Neem contact met ons op. B&A adviseert en onderzoekt de verschillende aspecten die hiermee te maken hebben. We kunnen daarbij een analyse maken van de situatie, een netwerkscan uitvoeren of een adviestraject uitvoeren, zodat de gemeente haar organisatie kan aanpassen op wat de maatschappij van haar verlangt. Gerard Nieuwe Weme vertelt er graag meer over.
