De (on)zichtbaarheid van meiden

Voor wie denkt dat alleen jongens zich bezighouden met criminaliteit: niets is minder waar. Voor een gemeente in het land heeft Futuro (onderdeel B&A) onderzoek gedaan naar criminaliteit bij meisjes.

Om een beter beeld te krijgen van het ‘dark number’ (niet geregistreerde criminaliteit) is door middel van veldwerk onder betrokkenen zoals uitvoeringspartners, stakeholders, informele organisaties, moeders en meiden zelf gevraagd naar hun ervaringen met meidenproblematiek en de verbinding met criminaliteit. Uit het onderzoek blijkt dat vooral jongens eerder bereikt worden door hulpverleningsvoorzieningen (bijv. jongerenwerk) dan meiden en jonge vrouwen. Bijna iedereen die wij spraken merkt op dat criminaliteit onder meiden moeilijk zichtbaar te krijgen is en zich voornamelijk onder de radar afspeelt.

Hieronder schetsen we kort een beeld van de criminaliteit die zich voordoet onder deze meiden en de beweegredenen om tot deze delicten over te gaan.

Afpersingsproblematiek

Meiden worden op grote schaal afgeperst of persen (onder druk) andere meiden af van geld, telefoons, kleding et cetera. Zo zijn er diverse voorbeelden genoemd van bekende rappers die hun imago hoog willen houden en jongens en meiden ‘boetes’ opleggen, die ze per week of maand moeten betalen. Men geeft aan dat de druk onder jongeren erg hoog ligt. Zij willen een bepaalde status of imago hoog houden. De juiste kleding, veel geld, mooie auto’s en sieraden geven deze status. Veel jongeren kunnen dit niet betalen, waardoor ze anderen afpersen om aan deze spullen te komen. Vroeger gaven merken als Nike en Adidas nog status, tegenwoordig willen jongeren alleen nog maar gezien worden met spullen van Philip Plein, Stone Island, Balenciaga en Gucci.

Ruilseks

Meiden gaan seksuele contacten aan in ruil voor een materiële beloning. Er zijn verschillende vormen van ruilseks te onderscheiden:

• De beloning staat centraal
  Waar men zich het meest zorgen over maakt, is ruilseks waarbij de beloning centraal staat, zoals geld, dure spullen waaronder merkkleding en plastische chirurgie.
• Misbruik/dwang
  Men geeft aan dat meiden regelmatig seksueel uitgebuit worden. Het gaat hier om gedwongen seksuele handelingen tegen betaling of onder bedreiging van bijvoorbeeld online-exposing (het online verspreiden van naaktfoto’s/video’s).
• Prostitutie
  Ten slotte worden meiden ook ingezet voor prostitutie. Er zijn voorbeelden genoemd waarbij volwassen vrouwen hun huis ter beschikking stellen als verblijfplek voor meiden.

Quote van een van de geïnterviewden:

“Sekshuizen komen zeer veel voor. Een flat propvol jongeren, alles donker binnen. Maar ook nog steeds in kelderboxen. Meiden gaan vrijwillig mee, soms gedwongen.”

Wat zijn de beweegredenen bij deze meisjes om tot delicten over te gaan?

Uit diverse onderzoeken blijkt dat een combinatie van problemen het risico vergroot op het vertonen van delinquent gedrag. De problematiek die deze vrouwen en jonge meiden ondervinden zit diepgeworteld en gaat verder dan het plegen of faciliteren van een delict als een losstaand incident. Deze vrouwen staan er vaak alleen voor en voeden hun gezin als alleenstaande moeder op. Men geeft aan dat kinderen opgevoed worden met criminaliteit als norm die vrouwen in hun pedagogische rol doorgeven aan hun kinderen. Er zijn diverse gezinskenmerken waarvan aangeven wordt dat het van grote invloed is op het gedrag van jonge meiden. Het gevolg is dat veel meiden en jongens het gezin al vroeg proberen te ontvluchten met het risico in dezelfde situatie te belanden als hun eigen ouders. Hierdoor herhaalt de geschiedenis zich (intergenerationele overdracht).

Genoemde oorzaken van de problemen waar jonge meiden binnen het gezin tegenaan lopen:

1. Multiproblematiek
   Deze meiden groeien op in multiprobleemgezinnen. Deze gezinnen kenmerken zich doordat er bij de ouder(s) vaker sprake is van verslaving, alleenstaand ouderschap, tienerzwangerschap of psychische problematiek zoals een verstandelijke beperking. Ook ervaren deze gezinnen meer problemen in de opvoeding.
2. Sociaal- economische problemen
   Naast psychosociale problemen zijn er ook sociaal- economische problemen, een groot deel van de (multiprobleem) gezinnen heeft schulden en leeft voor een deel in armoede. Zij leven vaker sociaal geïsoleerd: ze hebben geen of een beperkt sociaal netwerk.
3. Instabiele thuissituatie
   Men geeft aan dat er sprake is van “moreel verval” dat in eerste instantie wordt veroorzaakt door de instabiele gezinssituatie waarin deze kinderen opgroeien. Er wonen veel eenoudergezinnen. Werkende ouders van kinderen zijn na schooltijd niet thuis waardoor kinderen veel tijd doorbrengen zonder toezicht van een ouder of volwassene. “Sleutelkinderen” kunnen buiten het zicht van ouders en school hun gang gaan. In sommige gevallen zijn de oudere broers en zussen verantwoordelijk voor het jongere broertje of zusje. Dit maakt dat kinderen al zeer jong een grote verantwoordelijkheid dragen. Daarnaast is er een tekort aan (mannelijke) rolmodellen. Vaders of positieve mannelijke figuren zijn in deze gezinnen vaak niet aanwezig.

Tot slot

Om te komen tot een gedragsverandering bij meiden en hun gezinnen is het belangrijk om bewustwording te creëren over wat effectief werkt in de aanpak. Er ligt niet alleen in deze gemeente een grote opgave, maar in veel andere gemeenten en wijken waar deze problemen spelen. Te beginnen bij de vicieuze cirkel in de wijken te doorbreken waar sprake is van lage meldingsbereidheid en intergenerationele problematiek.