Onderzoek Rekenkamercommissie Westerkwartier 'grip op het sociaal domein'

Gemeente Westerkwartier is een gemeente in de Nederlandse provincie Groningen, die op 1 januari 2019 gevormd is uit de gemeenten Grootegast, Leek, Marum en Zuidhorn en een deel van de gemeente Winsum.

Naar aanleiding van vragen van raadsleden in het Groningse Westerkwartier voerde B&A in opdracht van de rekenkamercommissie een onderzoek uit naar de aansturing van de gemeente in het sociaal domein. Het sociaal domein van de gemeente is alles wat er aan zorg en ondersteuning wordt gegeven aan kinderen en jongeren, wat er aan zorg en ondersteuning wordt gegeven aan ouderen en hulpbehoevenden om langer thuis te kunnen wonen en alles wat er aan ondersteuning wordt gegeven aan bewoners om als vrijwilliger of werkende weer mee te doen in de maatschappij.

De centrale onderzoeksvraag was:

“Aan welke informatie en in welke vorm heeft de raad van de gemeente Westerkwartier behoefte en welke mogelijkheden zijn er om adequaat te kunnen sturen op het sociaal domein?”

In het onderzoek is gekeken naar vier invalshoeken van sturing in het sociaal domein: Te realiseren maatschappelijke effecten; De effecten voor inwoners die gebruik maken van hulp; De voortgang van de transformatie in het sociaal domein; Financiële kaders: sturing op de kosten en het gebruik van voorzieningen.

Het uitgevoerde onderzoek beslaat de periode 2015-2021 en is in drie stappen te verdelen:

• Documentenanalyse
  Met de documentenstudie verkregen we inzicht in de thema’s van de beleidsnota’s (beleidsdoelstellingen) en in hoeverre die meetbaar zijn. Dit levert zicht op beleidsdoelstellingen en inrichting indicatoren, om een eerste antwoord op de onderzoeksvragen te geven. Ook verkregen we inzicht in de inrichting van sturingsinformatie aan de raad van andere gemeenten en adviezen van kennisinstituten en brancheorganisaties hierover.

• Veldwerk
  Interviews met betrokken beleidsambtenaren; interviews met betrokken collegeleden en een werksessie met de raad. In de werksessie met de gemeenteraad deelden de adviseurs van B&A hun bevindingen over de doelen en prestaties in het sociaal domein met de rekenkamer; over hoe informatie hieromtrent wordt verzameld, welke stuurinformatie er dan voor de gemeenteraad wordt gemaakt en hoe die raad vervolgens omgaat met die informatie over het sociaal domein.

• Analyse en bevindingen
  De voorgaande onderdelen leidden tot een analyse en nota van bevindingen waarin een antwoord wordt gegeven op de centrale onderzoeksvraag.

Uit het onderzoek blijkt dat de gemeenteraad doelstellingen en streefwaarden beter kan formuleren. De raad heeft geen grip op de mate van doelbereiking en heeft daar ook niet de juiste informatie voor. De gegevens die de raad nu ontvangt gaan vooral over de kosten en het gebruik van voorzieningen. Deze resultaten zijn vertaald naar een aantal aanbevelingen voor de raad en voor het college.

Aanbevelingen voor de raad:

• Als het beleidsplan sociaal domein wordt herijkt, stel dan per wet per invalshoek van sturing doelen, indicatoren en grijp de herijking van het beleidsplan sociaal domein aan om per wet steeds per invalshoek van sturing doelen, indicatoren en streefwaarden vast te stellen.

• Vraag het college om de informatievoorziening aan de raad te ordenen op basis van de doelen en streefwaarden en stel een wijze van behandelen vast.

Aanbevelingen voor het college:

• Gebruik de werkwijze zoals die is toegepast bij het preventieprogramma ook voor de Wmo, Jeugdwet en Participatie. Vertaal dit in een herijkt beleidsplan sociaal domein dat wordt voorgelegd aan de raad.

• Data-gestuurd werken kan zowel voor de raad als voor de organisatie zelf minder, gerichter en relevantere informatie opleveren. Zorg dat data-gestuurd als taak structureel wordt belegd bij de teams.

• Maak onderscheid tussen gegevensverzameling en duiding van de gegevens. Let er daarbij op dat de duiding voor de dagelijkse uitvoering en sturing een andere is dan de duiding voor de raad. De sturingsinformatie voor de raad dient vooral betrekking te hebben op de realisatie van het WAT en de wijze waarop het HOE (de uitvoering) daaraan bijdraagt.

Gerard Nieuwe Weme gaf met de rekenkamer in oktober een presentatie van het onderzoek aan de gemeenteraad, waar de gemeente dit korte verslag over publiceerde: Onderzoek ‘Grip op het sociaal domein’ | Gemeente Westerkwartier