Gemeenten buigen zich steeds opnieuw en steeds intensiever over de vraag: ‘Wat doen we zelf en wat kunnen we overlaten aan de burger en aan andere partijen?’ De decentralisaties in het sociaal domein hebben dit versterkt. Subsidies zijn een belangrijk instrument om gemeentelijke doelen te realiseren.
De gemeente Uitgeest verleent op jaarbasis subsidies aan diverse verenigingen, instellingen, groepen inwoners en bedrijven en maakt daarmee mogelijk dat kinderen kunnen sporten, jongeren zich kunnen ontplooien, investeringen gemaakt kunnen worden in duurzame energie, et cetera. Burgers hechten belang aan een zorgvuldige besteding van het belastinggeld en aanvragers willen er op toezien dat het subsidiegeld eerlijk en zorgvuldig is verdeeld. Het is daarom van belang dat de gemeenteraad er op toeziet dat subsidies op een rechtmatige, doelmatige en doeltreffende manier worden ingezet.
Gelet op het financiële en maatschappelijk belang van het verstrekken van subsidies, wilde de Rekenkamercommissie BUCH met een onderzoek inzicht geven in:
het instrument subsidie (wordt dat rechtmatig, doelmatig en doeltreffend ingezet?),
de kaderstellende en controlerende rol van de raad, en
het subsidieproces en -besluit (waaronder motivering toekenning, dan wel afwijzing).
B&A is door de Rekenkamercommissie gevraagd het onderzoek uit te voeren.
Documentenanalyse
We zijn gestart met een documentenanalyse om hieruit tot een beschrijving te komen van het subsidieproces. We beantwoorden onder andere de vragen:
Wat is het subsidiebeleid en hoe is dat vastgelegd?
Zijn er doelen gesteld en wat zijn die dan?
Hoe zijn de taken en bevoegdheden inzake het subsidiebeleid belegd?
Hoe verhouden die zich tot het wettelijk kader?
Met deze vragen is rechtmatigheid, doelmatigheid en doeltreffendheid getoetst. Hier is uiteraard geen antwoord op te geven met alleen een documentenstudie.
Casusonderzoek
Om zicht te krijgen op de daadwerkelijke uitvoering hebben we er in dit onderzoek voor gekozen om casusonderzoek te doen. Maar: hoeveel aanvragen bekijk je om een goed beeld te krijgen? Als je alles wilt bekijken wordt een onderzoek heel prijzig… Dus je maakt een selectie. Hoe en welke kies je? We hebben er voor gekozen om dertig ingediende subsidieaanvragen te bekijken. Om tot een goede, realistische afspiegeling te komen hebben we uit elke subsidieregeling drie subsidieverzoeken bekeken, verspreid over financieel kleine, middelgrote en grote aanvragen. Ook zijn er interviews gehouden met zeven aanvragers uit de verschillende subsidieregelingen om van hen te horen hoe het subsidiebeleid door hen wordt ervaren.
Gesprekken met medewerkers subsidieloket, beleidsmedewerkers en wethouder
Parallel aan het casusonderzoek spraken wij met vier medewerkers van het subsidieloket om vanuit hun kant te horen hoe het gaat en welke aanbevelingen zij hebben ten aanzien van de uitvoering.
Ook voerden we gesprekken met maar liefst zes beleidsmedewerkers (want de aanvragen waren verdeeld over verschillende beleidsterreinen) om inzicht te krijgen in het subsidieproces, de beoordeling en verantwoording van de aanvragen. De gemeenteraad heeft een belangrijke taak in dit geheel. Aan hen is gevraagd of zij adequaat worden geïnformeerd over de verstrekte, en eventueel niet toegekende, subsidies? Worden ze voldoende betrokken bij de evaluatie van het subsidiebeleid? Welke initiatieven heeft de raad genomen? Met andere woorden beschikking zij over voldoende sturingsinstrumenten?
Daarnaast hebben we de wethouder Sociaal Domein gesproken om onder andere te horen of en op welke manier de gesubsidieerde activiteiten leiden tot het behalen van beleidsdoelen.
De Rekenkamercommissie concludeert dat in Uitgeest de rechtmatigheid op orde is. Daarnaast is een professionaliseringslag van het subsidieproces na ambtelijke fusie gemaakt en zijn aanvragers over het algemeen tevreden. Aan de andere kant ontbreekt in Uitgeest een subsidiebeleid en zijn de doelen die geformuleerd zijn zo breed geformuleerd, dat er weinig gronden waren om subsidies formeel te weigeren.
Ook zijn er weinig financiële kaders (bijvoorbeeld budgetplafonds) bij veel regelingen, met als mogelijk risico dat er ongelimiteerd subsidies verstrekt moeten worden. Ook kan onvoldoende getoetst worden of en aan welke maatschappelijke doelen subsidies bijdragen. Een verdere optimalisatie van het subsidieproces lijkt op zijn plaats. Net als een betere informatievoorziening aan de raad, bijvoorbeeld door de raad te betrekken bij evaluaties.
De gemeenteraad van Uitgeest herkent en onderschrijft de conclusies en aanbevelingen in het eindrapport. De raad is inmiddels aan de slag gegaan met het oppakken van de adviezen.
Download het volledige onderzoeksrapport van de rekenkamercommissie: Eindrapport onderzoek subsidiebeleid en –uitvoering Uitgeest
Wilt u hierover van gedachten wisselen? Laat het weten aan:
