In september 2025 rondden onze collega’s van Advies het onderzoek af naar het minimabeleid in Ede. De kernbevinding is herkenbaar: de regelingen die de gemeente aanbiedt, helpen inwoners om financiële druk te verlichten, maar slechts een deel van de doelgroep weet de weg ernaartoe te vinden. Bovendien leidt de ondersteuning niet tot structurele verbetering van de bestaanszekerheid van inwoners.
Inwoners gaven in gesprekken met onze onderzoekers aan dat de ondersteuning die zij ontvangen vanuit regelingen hen tijdelijk rust geeft.
“Zonder deze hulp zou ik mezelf niet kunnen redden. Ik ben blij dat deze reddingsboei mij toegereikt werd.”
Regelingen zoals energietoeslag, bijzondere bijstand en meedoenregelingen bieden echter vooral rust en ruimte voor de korte termijn. Een duurzaam perspectief blijft uit.
Met name inwoners zonder uitkering, vaak werkenden met een laag inkomen, worden onvoldoende bereikt. Zij weten vaak niet dat ze recht hebben op ondersteuning, of ervaren drempels door ingewikkelde aanvraagprocedures, beperkte digitale vaardigheden en wantrouwen richting de overheid.
“Het was niet makkelijk om hulp aan te vragen: ik kreeg het gevoel van ‘van het kastje naar de muur’ en ‘je moet blij zijn met wat je al hebt’. Deze houding van gemeentelijke medewerkers maakt het moeilijk om hulp te vragen.”
De gemeente weet wie gebruik maakt van regelingen, maar niet wie dat juist níet doet. Daardoor ontbreekt zicht op de omvang van het probleem en is gerichte beleidssturing lastig.
Het beleid is nu vooral reactief: inwoners moeten zelf een aanvraag voor ondersteuning indienen, vaak elk jaar opnieuw. Dat leidt tot uitval en frustratie. Maatwerk wordt slechts beperkt toegepast, terwijl dit juist effectief blijkt.
“Mijn aanvragen werden meerdere keren geweigerd, terwijl ik met mijn uitkering maar 25 cent overhoud per maand.”
Ook wordt te weinig ingezet op vroegsignalering en nazorg. De gemeente beschikt wel over kennis en praktijkervaring, bijvoorbeeld via het programma Achter de Voordeur. Deze aanpak, waarbij een opbouwwerker actief contact zoekt met inwoners, blijkt effectief, maar wordt slechts in enkele wijken toegepast.
Om het bereik en de werking van het minimabeleid te versterken, zijn de volgende aanbevelingen in het rapport opgenomen:
– Ambtshalve verstrekken: Ken regelingen automatisch toe aan inwoners die aan de voorwaarden voldoen. Dat voorkomt uitval en schept ruimte voor maatwerk.
– Vroegsignalering en nazorg: Herken financiële problemen tijdig en bied vervolgondersteuning, naar het voorbeeld van Achter de Voordeur.
– Decentrale en laagdrempelige toegang: Richt wijkgerichte, fysieke inlooppunten in waar inwoners eenvoudig terechtkunnen voor hulp en informatie.
– Meer ruimte voor maatwerk: Stem ondersteuning beter af op de persoonlijke situatie van inwoners, om bestaanszekerheid structureel te versterken.
Het volledige rekenkamerrapport is hier te lezen.
Onderzoekers: