Preventie speelt een cruciale rol in het welzijnswerk, maar de financiering ervan is vaak onzeker. Veel organisaties zijn afhankelijk van tijdelijke subsidies, wat de continuïteit en effectiviteit van hun werk onder druk zet.
Steeds vaker zien we dat organisaties in het welzijnswerk, de sociale basis en preventie onzeker zijn over hun financiering – grote delen van hun subsidies zijn incidenteel. Zo spraken wij onlangs een welzijnsorganisatie met een basissubsidie van zeven miljoen euro en een incidentele subsidie van drie miljoen euro. Dit is problematisch omdat juist structureel vroegtijdig ingrijpen bij maatschappelijke problemen escalatie voorkomt. Toch blijft de financiering van preventieve activiteiten voor een groot deel afhankelijk van tijdelijke Rijksmiddelen, zoals SPUK, GALA en IZA.
Gevolgen voor de uitvoering
Door jarenlange bezuinigingen en stilstand in structurele financiering, zijn in sommige wijken nauwelijks nog opbouwwerkers aanwezig. Tegelijkertijd zetten gemeenten steeds meer in op preventieve activiteiten en voorzieningen om kleine problemen klein te houden. Maar deze beleidswijziging wordt voornamelijk gefinancierd met tijdelijke subsidies. Dit zorgt voor onzekerheid en instabiliteit. Bewoners en professionals geven aan dat continuïteit essentieel is: vaste gezichten in de wijk maken het verschil. Incidentele financiering maakt dit echter onmogelijk. Organisaties kunnen geen vaste contracten aanbieden, waardoor medewerkers vaak wisselen. Hierdoor ontbreekt de langdurige vertrouwensband die juist nodig is om preventief effectief te zijn.
Bezuinigingen raken preventie als eerste
Preventieve activiteiten zijn extra kwetsbaar bij bezuinigingen. Niet alleen omdat hun financiering grotendeels incidenteel is, maar ook omdat ze vaak geen wettelijke verplichting kennen. Bij bezuinigingsrondes kijken gemeenten eerst naar ‘beleidsvrije’, niet-wettelijk verplichte taken. Hierdoor verdwijnen preventieve voorzieningen vaak als eerste, terwijl beleidsmakers erkennen dat juist hier de sleutel ligt tot het vroegtijdig aanpakken van problemen. En met het ‘ravijnjaar’ in zicht neemt de druk op deze voorzieningen alleen maar toe.
Gemeenten: kies voor structurele financiering
Gemeenten moeten voorkomen dat organisaties verdrinken in een zee van tijdelijke subsidies en opdrachten. Investeren in preventieve ondersteuning vereist een lange adem en een stabiele basis. Vaste mensen en voorspelbare financiering zijn daarbij cruciaal. Experimenteren met nieuwe aanpakken is prima, maar voorkom de projectencarrousel. Dat zorgt alleen maar voor onnodige aanvraag- en verantwoordingsdruk bij allerlei uitvoerders in de wijk. De keuze is uiteindelijk vooral politiek: financier je uitsluitend wat wettelijk verplicht is, of investeer je structureel in preventie en houd je daarmee kleine problemen klein? In ons dagelijks werk zien wij in ieder geval de grote voordelen van het laatste en dat voorkomen beter is dan genezen.
Auteurs: Yorick van den Berg, Julian Edens
