B&A Adviseur Pieter van Schie deelt graag zijn kennis en visie over ‘Werk & Participatie’ en benoemt de kansen voor een succesvolle deelname van gevluchte Oekraïners aan de Nederlandse samenleving.
Carola Schouten, minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen liet de Tweede Kamer eind april weten dat inmiddels 2.660 Oekraïense vluchtelingen een baan hebben gevonden in Nederland.
“Mooi nieuws”, reageert B&A adviseur Pieter van Schie. Om daar vervolgens direct aan toe te voegen dat een focus op werk prima is, maar dat dat niet ten koste mag gaan van aandacht voor de psychische problematiek van deze vluchtelingen. “Bovendien moet er aandacht zijn voor crisisopvang en zorg. Een goede basis dient te worden neergezet, met een dak boven het hoofd en leefgeld. Veel getraumatiseerde gevluchte Oekraïners zullen we ook rust en de tijd moeten geven, voordat ze weer actief kunnen zijn en aan het werk gaan én blijven. Maar we hoeven daar ook weer niet al te lang mee wachten “, aldus Pieter.
B&A Adviseur Pieter van Schie deelt graag zijn kennis en visie over ‘Werk & Participatie’ en benoemt de kansen voor een succesvolle deelname van gevluchte Oekraïners aan de Nederlandse samenleving.
“We zien dat veel werkgevers staan te springen om mensen. Werkgevers laten weten dat Oekraïners bij hen welkom zijn en direct aan de slag kunnen. Een enquête van de vakbond CNV onder haar leden geeft aan dat iets meer dan de helft van de 1.700 ondervraagden denkt dat de Oekraïense vluchtelingen de tekorten op de arbeidsmarkt een beetje kleiner kunnen maken.
Normaal gesproken moet er voor een werknemer uit Oekraïne een werkvergunning worden aangevraagd. Door de oorlog in hun thuisland geldt voor vluchtelingen uit Oekraïne echter de Richtlijn Tijdelijke Bescherming van de Europese Unie. Ondernemingen in Nederland kunnen hen vanaf 1 april 2022 zonder werkvergunning in dienst nemen *”, aldus Pieter.
“Je ziet dat bedrijven in de glastuinbouw zich op de komst van nieuwe werknemers voorbereiden door alvast naar huisvesting te zoeken. Ook sectoren als IT en de techniek, de horeca, de bouw en de logistiek kunnen extra handen op de krappe arbeidsmarkt goed gebruiken. En niet alleen de praktijk geschoolden. Vooral in ICT en techniek zijn nog steeds structureel meer vacatures, vooral voor middelbaar- en hoger opgeleiden. Voor softwareontwikkelaars tot procesoperators. Waarbij de kennis van de Engelse taal vaak een must is.”
“Toch moeten we ons afvragen wanneer er sprake is van een goede match. De vraag naar medewerkers mag dan groot zijn, we moeten ons wel realiseren dat de meeste Oekraïense vluchtelingen vooral vrouwen en kinderen zijn. Of opa’s en oma’s met de kleinkinderen. Die zijn in het beginstadium helemaal niet bezig met werk. Die willen een dak boven hun hoofd en zoeken een school. In een later stadium kunnen logistiek, schoonmaak, zorg en licht productiewerk misschien een prima match zijn. Banen in de constructie, techniek en bouw liggen met de huidige stroom en samenstelling van Oekraïense vluchtelingen veel minder voor de hand.”
| Meldplicht voor werkgevers Om gebruik te kunnen maken van ‘werken zonder werkvergunning’ moet de Oekraïner een document van de IND tonen. Hieruit moet blijken dat hij of zij onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming van de Europese Unie valt. Vluchtelingen uit Oekraïne krijgen van de IND zo’n document. Natuurlijk hebben nog niet alle vluchtelingen zo’n document. Tot en met 30 mei 2022 kunnen alle Oekraïners daarom ook hun nationaliteit aantonen met bijvoorbeeld een paspoort. Overigens is dat nog wel een dingetje. Veel Oekraïense vluchtelingen hebben geen geldig ID. En als je geen geldig ID hebt, is het moeilijk om een BSN-nummer aan te vragen. Laat staan een bankrekening te openen waar je salaris op moet worden gestort. Mogelijk kan er een bewijs worden verkregen van de Oekraïense ambassade waaruit identiteit en nationaliteit blijkt. De ambassade controleert op de Oekraïense nationaliteit. Als dit zo is, wordt er een bewijs met foto profiel verstrekt. Met dit bewijs kan de gemeente wel een inschrijving in de Basisregistratie Personen (BRP) doen. Nederland kan er trouwens zelf voor kiezen daar bovenop meer rechten aan Oekraïense vluchtelingen toe te kennen. Heb jij een onderneming en heb je werk voor Oekraïense vluchtelingen? Dan kun je ze dus in dienst nemen. Er is overigens wel een meldingsplicht. Werkgevers moeten hun nieuwe werknemers aanmelden bij het UWV. Inmiddels is het formulier waarmee werkgevers de melding moeten doen, beschikbaar. Oekraïners moeten zelf een BSN-nummer zien te krijgen. Dat duurt in sommige gemeenten nog altijd weken. Pas als een vluchteling het registratienummer binnen heeft, kan hij of zij een zorgverzekering en een bankrekening aanvragen. Wanneer u al eerder Oekraïners in dienst had, kunt u gebruikmaken van de vrijstelling voor een werkvergunning met terugwerkende kracht vanaf 4 maart 2022. Na deze datum geldt de meldplicht onverkort. Het niet naleven van deze nieuwe meldplicht kan een boete opleveren op grond van de Wet arbeid vreemdelingen. |
“Zoals gezegd zijn de Oekraïense vluchtelingen vooral opa’s, oma’s, vrouwen en (klein)kinderen. Het is noodzakelijk dat we eerst zorgen voor een dak boven hun hoofd, een school voor de kinderen en leefgeld. We dienen de gevluchte Oekraïners daar rust en tijd voor te geven.
Toch wil je ook zo min mogelijk obstakels om aan het werk te gaan. De ervaring leert dat ‘passiviteit’ en ‘niet mogen werken’ altijd zeer ongunstig uitpakken. Zowel voor de vluchteling c.q. potentiële werknemer, als voor de toekomstige werkgever. Tijd is daarbij een belangrijke succesfactor!
Hoe eerder kansrijke asielzoekers, vluchtelingen en statushouders beginnen met taal en cultuurtrainingen hoe beter. En ook vrijwilligerswerk werkt goed als kennismaking met de Nederlandse samenleving. Traumatische ervaringen en de taal kunnen immers een grote barrière zijn. Om aan het werk te gaan, maar vooral ook om het te blijven. Overigens blijkt nu dat met name de eerste stroom jonge Oekraïners redelijk goed Engels spreekt. Dat zal dan een minder grote sta-in-de-weg zijn voor hen die graag wat willen doen.”
“We moeten de gevluchte Oekraïners niet zien als dé oplossing voor ons arbeidstekort. We zullen breder naar hun inzetbaarheid moeten kijken.
Zo zijn er mooie voorbeelden van vluchtelingen die worden ingezet voor hun eigen gemeenschap. Het EU-project YME [ www.ymeproject.com ] is zo’n geslaagd voorbeeld. Naar Turkije gevluchte Syriërs die – ook zonder status- makkelijk en goed als vrijwilliger, tolk of mentor/begeleider worden ingezet voor de Syrische gemeenschap in Turkije.
Zij blijken juist de brug naar een soepele integratie in de nieuwe sociale omgeving te zijn. Geweldig om te zien hoe dit zelfs leidde tot de ontwikkeling van veel adequatere informatievoorziening en faciliteiten op maat. Met hulp en ondersteuning van de vluchtelingen zelf opgezet. Deze synergie en ontwikkeling leidde weer tot ideeën die razendsnel werden omgezet in kleine ondernemingen en producten in samenwerking met het gastland. Zo zien we dat vluchtelingen succesvolle initiatieven zijn gestart voor horeca, winkels en app-ontwikkeling.
Het is vooral zaak dat we niet alles moeten willen regelen. Dat je vooral samen met vluchtelingen, zoals de groep Oekraïners, tot een juiste match voor werk en participatie kunt en moet komen”.
Meer weten over dit blog van B&A?
