Subsidiebeleid Den Helder onderzocht; zonder doelen kan je niet scoren

Naast een presentatie en een onderzoeksrapport is ook een kort filmpje gemaakt met daarin de belangrijkste bevindingen en aanbevelingen. Deze zijn terug te vinden via Raadscommissie Bestuur en Middelen 30 mei 2022 19:30:00, Gemeente Den Helder.

Focus onderzoek

Subsidies zijn een belangrijk middel van gemeenten om maatschappelijke doelen te behalen. Denk aan het vergroten van buurtbetrokkenheid en sportdeelname, het stimuleren van culturele ontwikkeling en verduurzaming. Organisaties, verenigingen en bewoners kunnen daarvoor subsidie aanvragen. Zo subsidieert de gemeente kleine initiatieven vanuit bewoners zoals buurttuintjes of een buurt BBQ. Maar ook grote instanties (denk aan een theater of museum) krijgen gemeentelijke subsidie.

In de gemeente Den Helder onderzochten de adviseurs van B&A of de uitvoering van het subsidiebeleid efficiënt is en of de subsidies bijdragen aan de doelstellingen vanuit de gemeente. Tot slot is ook onderzocht of en hoe de raad stuurt op de subsidies. Dat hebben we gedaan met documentenstudie, casusonderzoek en interviews.

Documentenstudie

We hebben eerst de inrichting van het subsidiebeleid onderzocht. Zo is onder andere bekeken welke regelingen en verordeningen Den Helder kent en welke maatschappelijke doelen in de beleidsdocumenten naar voren komen. Daaruit bleek dat de raad in Den Helder geen subsidiebeleid inclusief afwegingskader heeft vastgesteld. Hierdoor is het niet duidelijk in welke situaties de gemeente subsidies als instrument inzet en wanneer bijvoorbeeld inkoop. Bovendien zijn de beleidsdoelen breed geformuleerd, waardoor een subsidieaanvraag al snel past binnen deze brede doelen. Er is wel een juridisch kader met een Algemene Subsidieverordening, maar deze is weinig inhoudelijk sturend op de te verstrekken subsidies.

Casusonderzoek

Naast de documentenstudie zijn 30 subsidieaanvragen onderzocht waarvan 25 (gedeeltelijk) toegewezen en 5 afgewezen of ingetrokken. In het casusonderzoek is gekeken naar alle relevante documentatie; van de subsidieaanvraag en de beschikking tot aan de subsidieverantwoording. In de verantwoording laat de subsidieaanvrager zien waaraan de subsidie is besteed en of het is gelukt om de afspraken uit de beschikking na te komen. Hoe groter de subsidie, hoe uitgebreider de verantwoordingsplicht.     

Het casusonderzoek laat zien dat in de verantwoordingsdocumenten minimaal wordt teruggekoppeld naar het doelbereik. Aanvragers documenteren met name wat zij hebben gedaan (en uitgegeven) en hoeveel bewoners zij hiermee hebben bereikt, maar niet wat het effect is van hun inzet. Hierdoor heeft de gemeente Den Helder onvoldoende zicht op wat precies bereikt wordt met de subsidies.

Interviews

Door in gesprek te gaan met beleidsambtenaren, wethouders, team financiën (en administratie), raadsleden en subsidieaanvragers is diep ingegaan op de wijze waarop het subsidiebeleid in de praktijk vorm krijgt. Uit gesprekken met subsidieaanvragers blijkt dat zij niet op de hoogte zijn van de maatschappelijke doelen waar zij aan dienen bij te dragen. Bovendien missen de grotere subsidieaanvragers duidelijke richtlijnen wat van hen verwacht wordt in de verantwoordingsrapportage.

Uit het gesprek met raadsleden bleek dat de informatie die de raad ontvangt over het gebruik van het subsidie instrument vrij summier is. De raad ontvangt alleen cijfermatige informatie over bijvoorbeeld het aantal (gedeeltelijk) toegekende subsidies en totaalbedrag dat wordt uitgegeven. De raad ontvangt daarentegen geen inhoudelijke informatie van het college. De raad heeft ook geen zicht op het aantal subsidies dat jaarlijks wordt afgewezen en op welke gronden dit gebeurt. Ook weet de raad niet of en hoe regelmatig een subsidieplafond[1] wordt bereikt. Gezien ook een structurele evaluatie van het subsidiebeleid ontbreekt, kan de raad haar controlerende taak lastig uitvoeren.

Zonder doel kan je niet scoren

Al met al laat dit onderzoek zien hoe belangrijk het is dat je als raad duidelijke kaders stelt wanneer je subsidies verstrekt en aan welke doelen deze dienen bij te dragen. Wanneer je al tijdens het begin bijvoorbeeld tijdens de doel- en kaderstelling duidelijkheid schept, krijg je als raad aan het eind meer grip en kan je beter sturen. Wie geen doel heeft, kan immers niet scoren. Deo rekenkamercommissie heeft een viertal aanbevelingen:

1. Stel een subsidiebeleid op met daarin een afwegingskader en stel deze als raad vast.
2. Richt op basis van het subsidiebeleid de juridische kaders in en stel deze als raad vast.
3. Evalueer (en minstens binnen de wettelijke termijn van vijf jaar) het subsidiebeleid.
4. Vraag jaarlijks een rapportage over de bijdrage van de subsidieverstrekking aan de doelen en vraag om een openbaar subsidieregister.

Uit de bespreking in de raadscommissie bleek dat meerdere fracties voorstander zijn om elke twee jaar het subsidiebeleid te evalueren (aanbeveling 3). De raad stelt het besluit over de aanbevelingen vast in een volgende raadsvergadering.

[1] Een subsidieplafond is een vooraf vastgesteld bedrag dat maximaal kan worden uitgegeven aan subsidies. Vaak is het subsidieplafond gekoppeld aan een specifieke regeling, bijvoorbeeld een regeling voor evenementen.  

Zoekt u naar meer achtergrondinformatie? Of bent u benieuwd een soortgelijk onderzoek ook binnen uw gemeente van toepassing kan zijn? Neem dan contact op met: