Manager advies Yorick van den Berg deelt graag zijn visie en inzichten op armoederisico.
Verschillende media deelden vorige week het bericht van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) met de titel: ‘meeste mensen ontstijgen armoederisico van hun ouders’ (lees het hier) Als advies en onderzoeksbureau is B&A momenteel betrokken bij een onderzoek naar ‘generatiearmoede’, de armoede die van ouders op kinderen wordt doorgegeven. Logisch dus dat wij verschillende reacties ontvingen, met opmerkingen als ‘dat onderzoek kan wel gestopt worden hoor’ of ‘het valt dus wel mee met de generatiearmoede’. Maar is dat nou echt zo?
Een week voor de publicatie van het CBS kwam het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) met het rapport ‘Eigentijdse ongelijkheid’. Het SCP concludeert dat er sprake is van een aanzienlijke structurele en hardnekkige ongelijkheid tussen de verschillende klassen die het SCP onderscheidt. De omvang van deze klassen is niet groter of kleiner geworden. Het SCP concludeert juist dat de ongelijkheid niet afneemt. Er sprake is van generatiearmoede. Hoe verhoudt zich dat tot het bericht van het CBS?
Het CBS constateert dat een groot deel van de kinderen die ouders hadden met een armoederisico zelf geen armoederisico heeft. Dat is op zich mooi nieuws! Het betekent dat een groot deel van deze kinderen niet meer onder de lage inkomensgrens (in 2020 € 2.170) valt. Toch is het risico op armoede bij deze kinderen fors groter dan bij kinderen die ouders hadden met een hoger inkomen. Het verschil is best groot; ruim een vijfde (21%) van de kinderen die opgroeiden met ouders met armoederisico heeft zelf later ook een risico op armoede. Bij kinderen die opgroeien in een gezin met een hoog inkomen is bij 9% sprake van armoederisico.
Uit het onderzoek van het CBS blijkt ook dat 40% van de kinderen die opgroeien in een gezin met een hoog inkomen uiteindelijk in dezelfde hoogste inkomensgroep komt als hun ouders. Terwijl de kans dat dat bij kinderen gebeurt die opgroeien in de laagste inkomensgroep nog geen 15% is.
Hoewel het CBS gelijk heeft als het gaat om de financiële situatie en het armoederisico bij kinderen, is generatiearmoede verre van verdwenen. Hoe komt dat? Armoede is complex en gaat niet alleen over geld.
Het SCP hanteert vier hulpbronnen (‘kapitalen’) die bepalen waar je op de maatschappelijke ladder staat. Het gaat om economisch kapitaal, zoals de hoogte van het inkomen, baan- en inkomenszekerheid en opleidingsniveau. Maar ook sociaal kapitaal, waar het gaat om de kwaliteit en hoeveelheid van mensen waarop je thuis, in de buurt, op je werk en op school een beroep kunt doen. Cultureel kapitaal gaat onder andere over het beschikken over sociale, werk- en digitale vaardigheden. En tot slot persoonskapitaal: het beschikken over een goede gezondheid en het vermogen om om te gaan met tegenslag. Mensen die in armoede leven hebben niet alleen beperkte economische hulpbronnen, maar ook hun sociale, culturele en persoonlijke hulpbronnen zijn beperkt.
Het SCP (en ook Movisie) constateren dat om uit de armoede te komen, meer nodig is dan alleen het vergroten van de economische hulpbronnen. Juist bij generatiearmoede zijn er sterke aanwijzingen dat het ontbreken van sociale, culturele en persoonlijke hulpbronnen het groeien van kinderen uit de armoede belemmert.
Kortom, armoede voorkomen en bestrijden is meer dan alleen het verstrekken van extra toeslagen, kwijtschelding van belastingen en bijzondere bijstand. Het begrijpen van generatiearmoede en weten wat werkt om daar uit te komen is nog steeds heel belangrijk, aangezien het soms al meerdere generaties achter elkaar voorkomt.
Opmerking: De Rijksuniversiteit Groningen doet sinds april 2018 onderzoek naar armoede. Het kan interessant zijn om hun bevindingen en de verhalen die het Dagblad van het Noorden verzamelde over generatiearmoede bij meerdere generaties in de Veenkoloniën te lezen op de website www.uithetmoeras.nl.
Ben je geïnteresseerd geraakt in onze onderzoeken en wil je meer weten? Neem dan gerust contact op met Yorick van den Berg, manager advies.
